การอบรมดูนก: จุดเริ่มต้นที่ดีของ birder ชาวไทย

อยากจะเริ่มดูนกจะทำอย่างไรดี? มีกระทู้ลักษณะนี้บนเว็บบอร์ดเกี่ยวกับเรื่องนกเสมอ เป็นคำถามที่เมื่อฉันเริ่มต้นดูนกก็ถามตัวเองและคนดูนกรอบข้างเพื่อขอความรู้ หลังจากดูนกมาแล้วสองปีและมีโอกาสได้ไปอบรมดูนกที่สวนรถไฟเมื่อเดือน 10-11 กรกฎาคม 2547 ฉันก็คิดว่านี่เป็นจุดเริ่มต้นที่ดีของการดูนก ขอเล่าบรรยากาศการอบรมให้ฟังแล้วกันนะคะ

การอบรมความรู้เกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมสำหรับประชาชนเป็นโครงการของกรุงเทพมหานครร่วมกับชมรมต่างๆเพื่อเปิดอบรมให้ประชาชนทั่วไปฟรี มีทั้งอบรมดูนก อบรมดูผีเสื้อ ที่ฉันเข้าไปรับการอบรมเป็นการอบรมการดูนก รุ่นที่ 46 จัดขึ้นวันที่ 10-11 กรกฎาคม 2547 เป็นรุ่นสุดท้ายของปีนี้

เนื้อหาที่อบรมน่าสนใจมาก เริ่มต้นชั่วโมงแรกด้วยการเปิดประตูสู่โลกของนก วิทยากรคือคุณสุธี ศุภรัฐวิกรจะมาให้ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับนก อธิบายลัษณะโครงสร้างร่างกายของนก เช่นมีลักษณะใดที่บอกว่านี่คือนก สิ่งที่เราดูกันทั่วไปคือ ปาก ขนนก ขาและนิ้วเท้า ปีก หาง เราสามารถดูลักษณะย่อยแล้วบอกถึงลักษณะความเป็นอยู่ของนกนั้นๆได้

ถัดไปเป็นเรื่องของการสเก็ตภาพนกในธรรมชาติ(ตารางเวลาเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยเพราะปรับเปลี่ยนตามเวลาของวิทยากรที่มาบรรยาย) โดยคุณพรเลิศ ละออสุวรรณ ความจริงวิทยากรของเราทำงานด้านเทคนิค แลทำงานเกี่ยวกับด้านพลังงานทดแทนอะไรซักอย่าง แต่มีฝีมือในการสเก็ตภาพมาก และมีอารมณ์ขันเหลือเฟือ คลาสนี้สนุกสนานน่าสนใจมาก เริ่มจากวิธีการจดบันทึก แล้วมาพูดถึงอุปกรณ์สเก็ตภาพซึ่งได้แก่ กระดาษ(สมุดไม่มีเส้น) ดินสอ ปากกาไม่ละลายน้ำ และสี วิทยากรเอาตัวอย่างอุปกรณ์พวกจานสีและสีมาให้ดู เห็นแล้วอึ้งเพราะขนมามากมาย บางอันก็ดูดีมีสกุลรุนชาติมาก ในขณะที่บางเซ็ตน่ารักจนไม่อยากใช้ จากนั้นก็แนะนำวิธีและเทคนิคการวาดภาพ เรื่องรูปทรง แสงและเงา เทคนิคแพรวพราวมาก ฉันลองวาดตามในชี้ตอย่างสนุกสนาน จนถึงเวลาพักเที่ยง ไปกินข้าวกับเพื่อนใหม่ที่เจอกันในห้องอบรมนั่นเอง การมาอบรมแบบนี้ก็ดีอย่างนี้แหละ อย่างน้อยเราก็รู้ว่าคนที่มามีความชอบเหมือนเรา

ภาคบ่ายมีคลาสเรื่องชีวิตนกในธรรมชาติ โดยคุณพินิจ แสงแก้ว มีประสบการณ์มาเล่ามากมาย ฟังเพลินไปเลย เรื่องชีวิตประจำวันของนกตั้งแต่เรื่องการใช้เท้า การใช้ปีก เสียงร้อง การหากิน การพักผ่อน การทำความสะอาดขน จากนั้นก็เรียนเรื่องชีวิตในรอบปีของนกที่จะมีนกลักษณะประจำถิ่น นกอพยพย้ายถิ่น

หัวข้อสุดท้ายของวันแรกคือเรื่องแหล่งที่อยู่อาศัยของนก มีคุณเทวัญ วิไลนิรันดร์เป็นวิทยากร ช่วงนี้ก็น่าสนใจเพราะได้ความรู้เพิ่มเกี่ยวกับแหล่งและเวลาที่จะเจอนก

วันที่สองเป็นการเรียนภาคปฎิบัติ มีการแบ่งกลุ่มออกไปดูนก กลุ่มละ5-6 คน มี bird leader คนหนึ่งเป็นคนนำถือสโคปและคอยชี้นกให้ดู กลุ่มของฉันได้ leader น่ารักชื่อคุณธงชัย ศิริพร ชื่อเล่นรู้สึกจะชื่อคุณโป้งมั๊ง ไม่ค่อยแน่ใจ เป็น leader แบบเงียบๆ ใจดี ยิ้มตลอดกาล กลุ่มเราได้เห็นนก 25 ชนิด เดินดูตั้งแต่ 7 โมงครึ่งจน 11 โมง แล้วมีคุณ อรรจน์ เกษมมาสรุปให้ฟัง

โดยรวม การอบรมลักษณะนี้เป็นประโยชน์มาก เพราะทำให้เรามีพื้นฐานในการดูนก ไม่ใช่อยู่ๆก็จับกล้องส่องนก ดูตามหนังสือไปเรื่อยๆ ซึ่งความจริงก็ทำได้ แต่ทางนี้เป็นทางเรียบๆง่ายๆเป็นพื้นฐานที่ดี แล้วทำไมจะไม่ละคะ?